Kompozytor i pedagog, urodził się 6 grudnia 1933 roku w Czernicy koło Rybnika. Regularną naukę muzyki rozpoczął w 1952 roku w Średniej Szkole Muzycznej w Rybniku, a następnie studiował kompozycję u Bolesława Szabelskiego w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach (1955-1960). 27 lutego 1958 roku odbył się monograficzny koncert młodego kompozytora, pierwszy tego rodzaju w historii śląskiej uczelni muzycznej; wykonano wówczas pięć jego utworów, a wśród nich pierwszą wersję Pieśni o radości i rytmie op. 7 oraz Koncert na 5 instrumentów i kwartet smyczkowy op. 11. W tym samym roku zadebiutował na II Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Współczesnej "Warszawska Jesień", gdzie wykonano jego Epitafium op. 12 na chór mieszany i zespól instrumentalny. Dzięki temu utworowi Henryk Mikołaj Górecki zyskał opinię jednego z najbardziej awangardowych kompozytorów w Polsce. W 1960 roku ukończył studia, otrzymując dyplom z wyróżnieniem. Tego samego roku jego Monologhi op. 16 uzyskały I nagrodę na Konkursie Młodych Kompozytorów ZKP, a podczas IV MFMW "Warszawska Jesień" duże zainteresowanie wzbudziły jego Scontri op. 17. W 1961 roku kompozytor przebywał w Paryżu, gdzie jego I Symfonia "1959" op. 14 uzyskała I nagrodę na II Biennale Młodych.
Z katowicką PWSM związany był od 1965 roku przez wiele lat jako pedagog, w latach 1975-1979 pełnił funkcję rektora tej uczelni. W 1977 roku otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego. Pod jego kierunkiem studiowało wielu znanych później kompozytorów, a wśród nich Eugeniusz Knapik, Andrzej Krzanowski i Rafał Augustyn. Praca pedagogiczna nie przeszkodziła Henrykowi Mikołajowi Góreckiemu w dalszej pracy twórczej, osiągnął w tym czasie również szereg sukcesów jako kompozytor. W 1967 roku jego Refren op. 21 uzyskał III miejsce na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu, w 1968 roku Kantata op. 26 zdobyła I nagrodę w Szczecińskim Konkursie Kompozytorskim, a w 1973 roku kantata Ad Matrem op. 29 zajęła I miejsce podczas kolejnej edycji paryskiej Trybuny Kompozytorów UNESCO. Wczesne utwory koncentrowały się wokół zagadnień techniki serialnej. Następnie zainteresowania kompozytora przesunęły się w stronę tradycji oraz folkloru góralskiego jako niewyczerpanych źródeł inspiracji i muzycznych odniesień.
Z ponad 80 opusów największą popularność zyskała III Symfonia "Symfonia pieśni żałosnych", która podzieliła środowisko muzyczne na zwolenników i przeciwników nowej estetyki, a nagranie utworu odniosło sukces niespotykany w dziedzinie muzyki klasycznej. Na szczególną uwagę zasługuje psalm Beatus vir na baryton, chór i orkiestrę, dzieło dedykowane ojcu świętemu Janowi Pawłowi II, a z późniejszych utworów trio na klarnet, wiolonczelę i fortepian Recitativa e ariosa "Lerchenmusik" oraz dwa kwartety smyczkowe – "Już się zmierzcha" i "Quasi una fantasia". Powszechnie znane są Trzy utwory w dawnym stylu i coraz częściej wykonywany Koncert na klawesyn i orkiestrę, czy też pochodzące z lat 90-tych i przełomu wieków kompozycje: Małe requiem dla pewnej Polki na fortepian i 13 instrumentów, Przybądź Duchu Święty. na chór mieszany a cappella, III Kwartet smyczkowy "Pieśni śpiewają" czy Salve Sidus Polonorum – kantata o św. Wojciechu.
Utwory Henryka Mikołaja Góreckiego wielokrotnie uzyskiwały nagrody na krajowych i międzynarodowych konkursach kompozytorskich. Kompozytor otrzymał również Nagrodę Muzyczną Województwa Katowickiego (1958 i 1975), Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki (III stopnia, 1965 oraz dwukrotnie I stopnia, 1969 i 1973), a także nagrody Związku Kompozytorów Polskich (1970) i Komitetu do Spraw Radia i Telewizji (1974) oraz Nagrodę Państwową I stopnia (1976) i Nagrodę Ministra Spraw Zagranicznych (1992). Otrzymał tytuł Honorowego Członka Związku Kompozytorów Polskich oraz kilkanaście honorowych doktoratów uczelni krajowych i zagranicznych: Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie (1993), Uniwersytetu Warszawskiego (1994), Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (2000), Akademii Muzycznej w Katowicach (2003), Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (2004), Akademii Muzycznej w Krakowie (2008), a także Uniwersytetu Katolickiego w Waszyngtonie, Uniwersytetu Michigan w Ann Arbor, Uniwersytetu Victoria w Victorii i Uniwersytetu w Montrealu. Związek Narodowy Polaków w USA odznaczył kompozytora Złotym Krzyżem Legii Honorowej.
W 2003 roku został laureatem nagrody "Lux ex Silesia" – "Światło dla Śląska" oraz honorowym obywatelem Bielska-Białej. 29 listopada 2008 roku otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Katowic.
Zobacz również:
