Akademia im. Karola Szymanowskiego w Katowicach jest najstarszą wyższą uczelnią działającą na Górnym Śląsku. Jej początki wiążą się z założonym w 1929 roku przez Witolda Friemanna Państwowym Konserwatorium Muzycznym, które swoją działalność zainaugurowało uroczystym koncertem w dniu 28 września 1929 roku.
Grono pedagogiczne i młodzież Państwowego Konserwatorium Muzycznego w Katowicach
W gronie pierwszych pedagogów Uczelni znaleźli się m.in. wybitni artyści: Stefania Allinówna (uczennica A. Michałowskiego), Aleksander Brachocki (uczeń Z. Stojowskiego i I.J. Paderewskiego), Stanisław Bielicki (uczeń I.J. Paderewskiego), Wanda Chmielowska (uczennica H. Melcera), Marian Cyrus-Sobolewski (doktor praw, uczeń W. Żeleńskiego), Zbigniew Dymmek (uczeń H. Melcera, A. Michałowskiego, E. Młynarskiego i R. Statkowskiego), Władysława Markiewiczówna (po studiach w Krakowie i Berlinie), Adam Mitscha (prawnik i muzykolog) oraz Bolesław Szabelski (organista i kompozytor, rekomendowany przez swojego pedagoga Karola Szymanowskiego).
Siedzą od lewej: doc. Stefania Allinówna, prof. dr Adam Mitscha, prof. Wanda Chmielowska, prof. Bolesław Szabelski, zast. prof. Zofia Gołkowska. Stoją: doc. Józef Drohomirecki, doc. Tadeusz Krotochwila, prof. Władysława Markiewiczówna, doc. Władysław Reicher
Kształcenie muzyczne odbywało się na trzech stopniach: w zakresie Niższej, Średniej i Wyższej Szkoły Muzycznej, oraz na siedmiu Wydziałach:
W 1938 roku wyodrębniono kurs niższy, a po wojnie eksperyment ten zaowocował utworzeniem w Katowicach pierwszej w kraju szkoły muzycznej łączącej przedmioty ogólnokształcące z zawodowymi. Działające do wybuchu II wojny światowej Konserwatorium było najważniejszą instytucją muzyczną w Województwie Śląskim, wpływającą na poziom umuzykalnienia środowiska oraz przygotowującą kadrę wysoko wykwalifikowanych artystów muzyków: kompozytorów, teoretyków, instrumentalistów i wokalistów oraz nauczycieli. W 1936 roku – na rok przed śmiercią – podjęcie pracy w Śląskim Konserwatorium Muzycznym planował Karol Szymanowski. W liście z 28 marca 1936 roku do swojej kuzynki Marii Machnickiej pisał: Cieszę się, że ta sprawa z Katowicami tak się pomyślnie układa i z wielką niecierpliwością będę oczekiwał dalszych wiadomości od Ciebie... Sprawa skończyła się tylko na zamierzeniach.
Wybuch wojny przerwał pracę Śląskiego Konserwatorium Muzycznego. W latach 1939-1945 w budynku Konserwatorium działała Okręgowa Śląska Szkoła Muzyczna (Höhere Landesmusikschule), w której funkcję dyrektora pełnił Fritz Lubrich. Konserwatorium wznowiło działalność 11 lutego 1945 roku, zaś 1 września tegoż roku przemianowane zostało na Państwową Wyższa Szkołę Muzyczną. Trzon grona pedagogicznego tworzyli profesorowie Konserwatorium oraz przybyli po wojnie na Śląsk wybitni artyści: kompozytor i pianista Bolesław Woytowicz, a także będący u szczytu swych karier: kompozytor Ludomir Różycki, śpiewak Adam Didur oraz dyrygent Grzegorz Fitelberg. Wtedy utworzono też nową strukturę organizacyjną uczelni. Zamiast dotychczasowych sześciu, powstały cztery wydziały:
Karol Szymanowski
W 1968 roku powstało Studium Zawodowe Muzyki Rozrywkowej, które po dwuletniej działalności w 1970 roku przekształcone zostało w wydział: V. Muzyki Rozrywkowej, przemianowany w 1984 roku w Wydział Jazzu i Muzyki Rozrywkowej – do niedawna jedyny tego typu wydział w polskim szkolnictwie muzycznym, którego założycielem i pierwszym dziekanem był Zbigniew Kalemba.
12 listopada 1979 roku uczelnia zmieniła status na Akademię Muzyczną, równocześnie nadane jej zostało imię wybitnego kompozytora Karola Szymanowskiego.
18 czerwca 1998 roku Rady Wydziałów: Kompozycji, Dyrygentury i Teorii Muzyki oraz Wychowania Muzycznego podjęły wspólnie uchwałę o połączeniu obu Wydziałów i utworzeniu jednego o nazwie - Wydział Kompozycji, Teorii i Edukacji Muzycznej. W wyniku tego połączenia od roku akademickiego 1998/1999 dydaktyka w uczelni prowadzona była w ramach czterech wydziałów:
Rok 2002 obfitował w liczne zmiany strukturalne i organizacyjne. W październiku powołano nową jednostkę artystyczno-dydaktyczną pod nazwą Akademicka Orkiestra Symfoniczna im. Karola Szymanowskiego. Zostały wprowadzone nowe formy studiów w systemie niestacjonarnym: 3-letnie licencjackie oraz 2,5-letnie uzupełniające magisterskie. Dokonano zmian w systemie współpracy z zagranicą poprzez wprowadzenie programu SOCRATES. Studenci zyskali możliwość wyboru przedmiotów fakultatywnych. Wprowadzono także punktową wartość przedmiotów wg ECTS oraz system ocen wg ECTS w skali do 25 punktów.
25 marca 2004 roku Senat Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego na wniosek Rady Wydziału Jazzu i Muzyki Rozrywkowej oraz Rady Wydziału Wokalno-Aktorskiego podjął uchwałę o przekształceniu obu tych jednostek w Instytuty, które są kontynuatorami i beneficjentami dorobku artystycznego, naukowego i dydaktycznego dotychczasowych Wydziałów. Na tym samym posiedzeniu Senat Uczelni podjął uchwały o włączeniu Instytutu Jazzu i Muzyki Rozrywkowej w strukturę organizacyjną Wydziału Kompozycji, Teorii i Edukacji Muzycznej, jak również Instytutu Wokalno-Aktorskiego w strukturę organizacyjną Wydziału Instrumentalnego. Uchwały weszły w życie z dniem 26 kwietnia 2004 roku, a od 1 września studia realizowane były na dwóch Wydziałach: Kompozycji, Interpretacji, Edukacji i Jazzu oraz Wokalno-Instrumentalnym.
Od 1 października 2019 r. Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego w Katowicach funkcjonuje ponownie w oparciu o strukturę czterowydziałową, w skład której wchodzą:
Działalność artystyczna i naukowa prowadzona jest w ramach Katedr:
i Zakładów:
Strukturę Uczelni tworzą ponadto:
Chlubę Akademii przynoszą studenci i absolwenci, którzy uzyskują liczne nagrody na międzynarodowych i ogólnopolskich konkursach muzycznych. Niewątpliwie największe osiągnięcia artystyczne stały się udziałem kompozytorów i wykonawców. Absolwentów katowickiej Akademii Muzycznej odnajdujemy w najlepszych polskich zespołach kameralnych, symfonicznych, teatrach muzycznych, szkolnictwie muzycznym wszystkich stopni, także w redakcjach muzycznych prasy, radia i telewizji.
Akademia Muzyczna mieści się w pięciu budynkach. Pierwszy, pochodzący z przełomu XIX i XX wieku piękny, rozległy gmach w stylu neogotyckim, w 1998 roku odrestaurowany, usytuowany jest przy ulicy Wojewódzkiej 33, drugi dla celów dydaktycznych przy ulicy Zacisze 5, trzeci przy ulicy Zacisze 3 posiada reprezentacyjne pomieszczenia: gabinety rektora i prorektorów, czwarty przy ulicy Krasińskiego 27 stanowi siedzibę Wydziału Jazzu i Muzyki Rozrywkowej (w budynku tym znajduje się także uczelniany teatr operowy).
11 grudnia 2007 roku otwarto nowy budynek Centrum Nauki i Edukacji Muzycznej. Swoje miejsce znalazły tu wielofunkcyjna sala koncertowa o zmiennej aranżacji i akustyce, biblioteka z czytelnią, laboratorium dźwięku, sala do zajęć terapeutycznych, pracownia komputerowa, pracownie specjalistyczne, sala do rytmiki, a także atrium z restauracją i podziemny garaż.
Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego w Katowicach jest jednym z centralnych punktów na mapie muzycznej Śląska, kształci doskonałych artystów i pedagogów, skupia wiele indywidualności muzycznych, uprawiających działalność kompozytorską, wykonawczą i naukową. Odnosząc się z pietyzmem do historii i otaczając dbałością i troską bogate tradycje tworzone na przestrzeni wieloletniej działalności, rozwija swoje artystyczne posłannictwo i wyznacza dalsze kierunki działania.
Witold Friemann Faustyn Kulczycki Bolesław Woytowicz
(1929-1934) (1934-1939, 1945-1946) (V-XII 1946)
Adam Mitscha Józef Powroźniak Jan Gawlas
(1947-1951) (1951-1963, 1972-1975) (1963-1965)
Wiktor Gadziński Henryk Mikołaj Górecki Leon Markiewicz
(1965-1972) (1975-1979) (1979-1981)
Jan Wincenty Hawel Joachim Pichura Julian Gembalski
(1981-1987, 1990-1996) (1987-1990) (1996-2002)
Eugeniusz Knapik Tomasz Miczka Władysław Szymański
(2002-2008) (2008-2016) (2016-2024)
W wyniku wyborów przeprowadzonych w dniu 25 kwietnia 2024 roku Rektorem Akademii na kadencję 2024 – 2028 wybrany został
dr hab. Jarosław Mamczarski.
Jarosław Mamczarski
(2024-2028)
